POËZIEFIETSROUTE (JA, HET IS KOMKOMMERTIJD)

Winterswijk - Onder de noemer Op de pedalen van het woord is een 70 kilometer lange literaire fietsroute in de Achterhoek uitgezet met als gemeenschappelijke factor de relatie tussen landschap, cultuurhistorie en literatuur. In de Apeldoornse Courant van 26 juli doet Jennifer Faasen verslag van dze tocht en merkt op dat het begeleidende boek te groot is om op de fiets mee te voeren. (Rottend Staal Online, 29-7-2003)

terug naar boven


TUINFEEST UITVERKOCHT

Deventer - Alle 1350 kaarten voor het poëziefestival Het Tuinfeest (zaterdag 2 augustus) zijn verkocht. Dat is tof voor de organisatie, leuk voor de dichters en jammer voor de circa 2650 overige poëzieliefhebbers van het land. Want Rutger Kopland zal op een opzienbarende wijze zijn bekende gedicht 'Jonge sla' voordragen. (Rottend Staal Online, 28-7-2003)

terug naar boven


DICHTERS IN DE PRINSENTUIN (3)

Groningen - Vannacht is met een drukbezochte afterparty in Club Poelestraat 29 een eind gekomen aan de zesde editie van het Dichters in de Prinsentuinfestival. Sieger M. Geertsma en het Bastiaan Woltjer Quartet gaven een strak gemeenschappelijk optreden weg, net als de Rotterdamse Woorddansers die het bij vlagen rumoerige publiek tot stilte wisten te brengen met hun straffe performance.
De ingetogen voordracht van Arjan Witte, door zichzelf op piano begeleid, viel door het rumoer ietwat in het water, totdat hij met een gastdichter een krachtig liefdesduet inzette.
De nacht werd verder verlevendigd door prachtige beelden van vj's Mieke Anne Langedijk en vj Freespirit en muziekjes van dj Johanz. (Rottend Staal Online, 27-7-2003)

terug naar boven


RUIGOORD DRUGS- EN SEKSDORP?

Amsterdam - Gisteren hield Gerrit Komrij in Ruigoord de 'Ruigoordrede', waarin hij afrekent met zijn generatie die 'voor het eerst in eeuwen, de wereld lelijker achterlaat dan ze haar heeft aangetroffen. Niets van allure, niets van stijl, niet van een groot gebaar bracht ze tot stand.'
Over het dertigjarig bestaan van de kunstenaarskolonie Ruigoord, waarvoor deze rede was geschreven, berichtte het NOS-journaal dat Ruigoord vooral bekend was van de 'drugs- en seksfeesten'.
Nu zal in het dorp ongetwijfeld seks geschieden, gelijk in andere dorpen als Urk, Staphorst, Emmererfscheiderveen en Wassenaar. En ook drugs zullen in het dorp gebruikt worden, net als in Zoetermeer, Almere en Lemiers. Maar de 'drugs- en seksfeesten', waar het journaille ongetwijfeld naar verlangt, zijn zelfs bij regelmatige Ruigoordbezoekers onbekend. (Rottend Staal Online, 25-7-2003)

terug naar boven


DICHTERS IN DE PRINSENTUIN (2)

Groningen - Gisteren werd een groep dichters van Groningen via Emmen naar Leeuwarden en weer terug naar Groningen getransporteerd, in een witte Arriva-bus van het merk Mercedes-Benz die gereden werd door chauffeur Martin Drenth. Vlak voor Groningen onthulde hij de dichters dat deze bus ook gebruikt wordt voor het transport van de FC Groningen-spelers naar exotische wedstrijden.

Over de voordrachten in Emmen, in het Noorderdierenpark, bericht het Dagblad van het Noorden vandaag.
De voordrachten in Leeuwarden zullen vandaag ongetwijfeld beschreven staan in de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad (bij het schrijven van dit stukje nog niet online).
Het openingsfeest in Niggendijker blijft vermoedelijk onbeschreven.

Vandaag: vanaf 13.00 voordrachten in de Prinsentuin, met o.a. onze medewerkers Maria Barnas, Tsead Bruinja, Sieger M. Geertsma, Wouter Godijn, Petra Else Jekel, Gertjan Laan, Thomas Möhlmann, Frank Tazelaar, Hannie Rouweler, Vrouwkje Tuinman, Benne van der Velde en Henk van Zuiden. Ook Rutger Kopland en Jean Pierre Rawie zullen vandaag bij een van de festivalonderdelen voordragen. (Rottend Staal Online, 25-7-2003)

terug naar boven


KOTSENDE JOURNAILLIST?

Epibreren - Jan Zandbergen, de societyverslaggever van HP/De Tijd, slaat in zijn column 'Onder de gordel' deze week de plank grondig mis. Hij was een van de honderden mensen die afgelopen zondag Ruigoord bezocht, waar onze medewerker Simon Vinkenoog middels voordrachten in het zonnetje werd gezet.

Zandbergen voert in zijn stukje meerdere onzer medewerkers op: 'Simon, jij omringt je altijd met jonge mensen', orakelt dichters Diana Ozon. Is dat wel zo? Zelf is Ozon met haar 44 jaar zo'n beetje een van de jongsten hier. De Amerikaan Ira Cohen, een vertegenwoordiger van de tweede generatie beatdichters , moet volgens onze bereking tegen de zeventig lopen. Spreelstalmeester Hans Plomp, vroeger Erkend Mooie Jongen en ooit de aangenomen zoon van Johan Polak , zal inmiddels zo'n zestig jaar zijn.'

Geheel los van de constatering dat als iemand van 75 zijn verjaardag viert de aanwezigheid van vitale leeftijdgenoten alleen maar toe te juichen valt, klopt Zandbergens bewering niet. Of beter gezegd: hij liegt.

Ozon is 43. Ze hoopt in augustus de gezegende leeftijd van 44 te bereiken. Geheel los daarvan: het gezelschap te Ruigoord, zowel qua optredende dichters als qua publiek was leeftijdsmatig uiterst gemêleerd. Mensen van alle leeftijden, van baby's tot stokouden, waren er te vinden. Dichters die er optraden waren ondermeer De Woorddansers (wier exacte leeftijd me onbekend is, maar die ingeschaald kunnen worden in de categorie twintigjarigen) en De Dichters uit Epibreren (29, 31 en 37 jaar). De muzikant Mark Lotterman van de band Bomb-shelter, waar Vinkenoog mee optrad en regelmatig mee optreedt, is van jaargang 1984. Bom-shelter bracht voor dit verjaardagsfeest zelfs een cd uit.
En, heel opmerkelijk, ook de kinderen Vinkenoog (Alex, Anna en Arthur) bleken aanzienlijk jonger dan hun vader.

Zandbergen, journaillist en niet te verwarren met de gerespecteerde internationale vleeshandelaar Jan Zandbergen (wie kent hem niet?), zal nog onder invloed van al dat lauwe Brandbier - waar hij in zijn schrijven aan refereert - geweest zijn bij het tikken van zijn 'reportage'. Maar of hij de man was die ik op een gegeven moment naast de kerk zag kotsen, is me onbekend. (Bart FM Droog, Rottend Staal Online, 24-7-2003)

terug naar boven


DICHTERS IN DE PRINSENTUIN: BUSJE KOMT ZO

Groningen - Morgen gaat te Groningen de vijfde editie van het driedaagse poëziefestival Dichters in de Prinsentuin van start. Niet in de Prinsentuin, maar voor de Stadsschouwburg, waar al om 10.00 uur 's ochtends een bus klaar staat om een zwik auteurs via het Noorderdierenpark te Emmen en de Prinsentuin te Leeuwarden terug naar Groningen te vervoeren, waar om 21.15 uur 's avonds in galerie Niggendijker het openingsfeest plaats vindt.

Mowaffk Al-Sawad, Arjen Bakker, Daniël Dee & de M.d.kl.nk.rs., Bart FM Droog, Anne Feddema, Peter Middendorp, Ronald Ohlsen, Suze Sanders, Meindert Talma, Jan Siebo Uffen, Nyk de Vries en Cornelis van der Wal en performer Vincent Bruijn bevolken de bus, die in de volksmond al de voor de hand liggende naam het 'debiele dichtersbusje' gekregen heeft. In Emmen zullen ze in de dierentuin middels voordrachten nietsvermoedende toeristen tergen , van 12.15 tot 13.45 uur.
Het scheelt dat het Noorderdierenpark al jaren geleden de leeuwen op straat heeft geschopt, zodat de auteurs nog hooguit voor de tijgers of krokodillen geworpen kunnen worden.

De auteurs die de furie der toeristen overleven kruipen tegen tweeën weer in de bus en hopen om 16.15 uur in de Leeuwarder Prinsentuin aanwezig te zijn. Daar bevinden zich tevens Hidde Boersma, Piter Boersma, Elmar Kuiper, de Zoete Hanen, Koos Dalstra, Abe de Vries en Jabik Veenbaas.
Het programma in Leeuwarden duurt tot 18.00 uur.


Op het openingsfeest in Niggendijker - Hofstraat 21 - zijn o.a. Gewassen, DJ Mologo (club XY4 New York), Dj Foefur en onverwachte performances te zien. En er is beeldende kunst te bewonderen van Mark Manders en Marije Langelaar, van studenten van de Rietveld Academie, van Peter Veen, van Saskia Boelsums, van Roos Custers en van het Kunstcollectief Nieuwe Noordelijke Lijn. (Rottend Staal Online, 23-7-2003)

terug naar boven


HET GROTE HENK VAN ZUIDEN-INTERVIEW

Epibreren - In zijn vakantiewoning aan de Duinweg te alhier sprak onze sterverslaggeefster Liesbeth van Dalsum met Henk van Zuiden, dichter en bloemlezer.

Liesbeth van Dalsum: 'Hoe ga je te werk bij het samenstellen van bloemlezingen?'
Henk van Zuiden: 'Altijd begin ik thuis. In de loop der jaren heb ik een aardige collectie dichtbundels verzameld. Omdat ik nagenoeg alleen maar poëzie lees, ken ik min of meer het werk van veel dichters. Vaak weet ik bij een bepaald thema welke dichters ik vooral moet lezen en ook bij welke dichters ik niet meteen hoef te zoeken. Zogenoemde vergeten, minder bekende en nieuwe dichters laat ik niet links liggen, ik probeer er iets treffends te vinden. Ben ik thuis uitgelezen, dan ga ik naar de bieb, meestal wekenlang en vele dagdelen. Ook maak ik heftig gebruik van internet. Zo heb ik voor de bloemlezing over de stad Groningen veel kunnen putten uit de bronnen van de Poeziemarathon-site.'
Liesbeth van Dalsum: 'Over welke bloemlezing was je het meest tevreden? En waarom? Idem dito over de minste.'
Henk van Zuiden: 'Het klinkt vast erg saai en zelfverzekerd. Maar steeds weer als ik kopij voor een nieuwe bundel inlever, ben ik totaal tevreden. Dat is voor mij gewoon een voorwaarde. Lukt me dat niet, dan moet ik simpelweg langer zoeken. Totdat ik een gevarieerd geheel heb. Desnoods, maar dat is me nog niet overkomen, smeek ik de uitgever om uitstel van de deadline.
Er zijn twee bloemlezingen waar ik extra blij mee was om ze te mogen samenstellen. Dat is de bundel met gedichten over dieren Het dierbaarst [1990], de eerste publicatie in wat een lange reeks zou worden bij mijn vorige uitgever. Diergedichten, omdat dieren mij erg aanspreken. Zonder sentimenteel gedoe. Een heilig boontje ben ik niet, maar dieren zijn een niet weg te denken onderdeel van de schepping. Ze hebben het niet makkelijk met ons. We rotzooien maar aan. Van ons rentmeesterschap maken we een potje, het CDA niet in de laatste plaats. Met deze bundel heb ik de dieren een veilige plaats willen gegeven.
De tweede bloemlezing wat echt bijzonder voor mij is, is de recent verschenen bundel met gedichten over Den Haag, omdat het de stad is waar ik woon, werk en liefheb. En er bestaat geen bloemlezing waar ik niet helemaal achter sta. Mooi hé?'
Liesbeth van Dalsum: 'Ja, dat kan ik van mezelf niet zegggen. Maar ik ben dan ook geen bloemlezer. Iets heel anders. Wat vind je de goede en minder goede kanten van De Nederlandse poëzie van de negentiende en twintigste eeuw van Komrij?'
Henk van Zuiden: 'Het goede van dit enorme boekwerk is de relatief lage prijs er van. Dit maakt het voor veel lezers bereikbaar. Zo'n dikke zware pil is wel lastig om in te lezen en bladeren. Maar dit bedoel je waarschijnlijk niet met jouw vraag.'
Liesbeth van Dalsum: 'Dat zie je juist'
Henk van Zuiden: 'Voor velen in Nederland is Gerrit Komrij de poëziepaus. Wat hij vindt en zegt nemen veel mensen klakkeloos aan. De gemiddelde mens is lui van aard, gaat dus ook niet zelf op ontdekkingsreis naar de poëten, maar maakt dankbaar gebruik van Komrij als reisleider. De nieuwe editie van de Komrijbijbel staat op stapel. Ik ben benieuwd of hij weer het maximaal aantal gedichten van een door hem geprezen dichter op tien stuks heeft gehouden. Dat is veel voor zo'n bundel. Ik denk dat hij veel 'jonge' dichters gaat opnemen. En niet om te slijmen omdat Epibreren in het Noorden ligt, maar hij kan niet de opvallende hoeveelheid nieuwe of uit de kast gekomen, anders uit de kast dan een voorheen opgesloten homoman of -vrouw, goede en belovende dichters uit het Noorden negeren. Het zijn daar niet allemaal 'jonkies' hoor, maar met de aandacht voor dichters uit het Noorden heeft Komrij volgens mij wel wat in te halen.
Verder hoop ik dat hij eindelijk eens werk opneemt van de goede dichters Chawwa Wijnberg, Max Croiset, Saul van Messel en Johanna Kruit. Ellen Warmond, Bert Schierbeek, Anton van Wilderode en Willem Hussem komen er bij Komrij bekaaid af, met slechts een of twee gedichten. Misschien dat hij ze is gaan herlezen en wat meer werk van deze dichters opneemt.'
Liesbeth van Dalsum: En wat vind je de goede en minder goede kanten van de Spiegel van de Nederlandse poëzie van wijlen Hans Warren?'
Henk van Zuiden: 'Eigenlijk heeft de Komrij-bloemlezing de Spiegel zinloos gemaakt. De Spiegel is wel hanteerbaarder, maar er zit een grote overlap in. Al heeft Hans Warren in de editie van 1979 meer opgenomen van bijvoorbeeld wijlen Willem Hussem, een nog veel te onbekend gebleven tijdloze dichter. Warren moest niets van Schierbeek hebben, liet hem dus hélemaal weg, maar waardeerde net als Komrij het werk van Ida Gerhardt en eerde haar, ook net als Komrij, met tien gedichten. Waarvan één ('Vogelvrij') door allebei werd gebloemleesd. Deze keuze juich ik van harte toe; Ida Gerhardt, en niet Vasalis, is de belangrijkste dichteres uit de vorige eeuw.'
Liesbeth van Dalsum: 'En wat vind je ervan dat Ilja Pfeijffer Warren is opgevolgd als samensteller van de Spiegel?'
Henk van Zuiden: 'Overbodig om nu nog een nieuwe Spiegel te maken. Zoals ik net al zei. Maar Ilja Pfeijffer zal er als onervaren bloemlezer en herriemakende dichter met de botte bijl inhakken. Hij wil rumoer en zal dat ook wel krijgen. Ik verwacht een vreemde keus. Naast werk van zijn voorbeeld Lucebert is te verwachten dat hij in de geest van Warren - niet in de Spiegel maar wel in de scheurkalenders - een royaal aantal gedichten uit zijn eigen werk opneemt. Het lijkt me dat hij Buddingh' met zijn 'Blauwbilgorgel' niet kan overslaan, zulke echt leuke fantasiewoorden moeten hem toch ook wat doen, of zit ik er naast?'
Liesbeth van Dalsum: 'De vraag stellen is deze beantwoorden. Ben jij eigenlijk benaderd om die Spiegel samen te stellen?'
Henk van Zuiden: 'Nee, ondanks mijn oeuvre bloemlezingen ben ik niet gepolst of gevraagd voor de Spiegel. Het kan er mee te maken hebben dat ik niet 'omstreden' ben, niet opval in artikelen zoals die van Pfeijffer. Ik praat of schrijf niet de ene keer Zus en de andere keer Zo over collega-dichters. En al kan ik bepaald werk duidelijk niet mooi of goed vinden, ik brand iemand niet vals triomferend tot diep in het riool af. Kortom, het is waarschijnlijk aantrekkelijk om een aandacht trekkende dichter als bloemlezer te nemen.'
Liesbeth van Dalsum: 'Hoe verklaar je de populariteit van bloemlezingen?'
Henk van Zuiden: 'Ik denk dat dit komt door de duidelijke thema's van de meeste bloemlezingen. Het onderwerp boeit de koper of zo'n speciale bundel komt goed van pas om aan iemand te schenken. Vaak worden zulke bundels ook door mensen gekocht die amper gedichten lezen. Ook wil men wel gebruik maken van een fragment poëzie bij een bijzondere gebeurtenis. Dat haalt men dan uit zo'n bloemlezing, dit bedenk ik niet, dit is mijn ervaring. Let maar eens op geboortekaarten en doodsberichten. Maar ook van alles wat daar tussenin zit. Er verschijnen bijvoorbeeld rond Moederdag niet toevallig allerlei, vaak suikerzoete, bundels van gelegenheidsuitgevers. Maar de mensen die dit cadeau krijgen, kopen een volgende keer makkelijker zelf ook een bundel, met vogelgedichten misschien. Zo leren ze meer en beter poëzie kennen. Raken geïnteresseerd. Dat hoop ik tenminste.'
Liesbeth van Dalsum: 'Van welke dichters van nu worden de gedichten over pakweg vijftig jaar nog steeds gebloemleesd? Doel hiermee op dichters die nu nog in leven zijn of pas recent dood zijn.'
Henk van Zuiden: 'Dat hangt grotendeels af aan de criteria die de bloemlezer zichzelf stelt en natuurlijk prevaleert zijn eigen smaak en voorkeur. Ik denk, dat over vijftig jaar de taal in die mate veranderd is, dat dichters als Bloem en Roland Holst minder aanspreken. Er zijn momenteel veel jonge dichters en, het lijkt wel een soort geboortegolf, dat we hiervan horen komt vooral door de performance die ze creëren. Ze worden gezien en laten hun sporen na. Dat scheelt, ze hoeven niet meer eerst jarenlang te wachten totdat ze gelezen worden. Dit is een prima ontwikkeling. Aspirant lezers vinden zo makkelijker de weg naar hun dichters. Waarschijnlijk zijn het vooral déze dichters die over vijftig jaar gebloemleesd worden. Er blijven natuurlijk ook klassiekers, ik kan het niet raden. Kijk over vijftig jaar maar in de boekhandel of ga misschien eerst op internet naar de dan overbekende site met poëziebloemlezingen kijken.'
Liesbeth van Dalsum: 'Juist ja. Had gehoopt dat je mij zou noemen als dé klassieke dichteres uit 2053, maar ...'
Even wordt het Van Dalsum te veel en ziet Van Zuiden zich genoodzaakt een massa handdoeken aan te slepen, teneinde de stortvloed aan Van Dalsums tranen te stelpen. Een kwartier later...
Liesbeth van Dalsum: 'Met welke bloemlezing ga of ben je nu bezig?'
Henk van Zuiden: 'Een bundel over de Waddeneilanden, komt volgend jaar bij mijn uitgever 521 uit!'
(Rottend Staal Online, 22-7-2003)

terug naar boven


HET WOORD IN RUIGOORD-TROFEE VOOR VINKENOOG

Ruigoord - Op het slot van het driedaagse Simon Vinkenoog-festival, dat zich afgelopen weekend in Ruigoord afspeelde, ontving onze medewerker Simon Vinkenoog uit handen van onze medewerker Hans Plomp de nieuwe 'Het Woord in Ruigoord-trofee', bestaande uit een bronzen replica van het grote stenen kunstwerk voor de kerk.
Honderden mensen woonden het festival bij, dat grotendeels op het veld ten westen van de kerk geschiedde. De omringende weilanden geleken sterk op een camping; veel mensen hadden, aangemoedigd door het prachtige weer, hun hotelkamers in de omgeving geannuleerd teneinde tentmatig te overnachten.
(Rottend Staal Online, 21-7-2003)

terug naar boven


LITERATUURNET.LINKS: CHECK IT OUT!

Montarnaud (F) - Dit weekend is de proefversie van http://literatuurlinks.net/ online gegaan, de overkoepelende linksverzameling naar alle sites en pagina's die met Nederlandstalige en naar het Nederlands vertaalde literatuur van doen hebben.
Literatuurlinks.net bevat nu al doorverwijzingen naar 31.227 sites en 3993 auteurs. De maker, Jeannine Janssens, lanceert de site officieel op 1 september. Ze roept alle auteurs, literaire organisaties, redacties van literaire bladen, vertalers, journalisten en etcetera op om enerzijds te kijken of de links werken en anderzijds om links toe te voegen aan deze nu al klassieke megasite.

Deze site kent een lange voorgeschiedenis: in 1997 nam Janssens de 'Letters linkspagina' over, die begonnen was door Rob de Vos. Begin 1998 werd 'Letters' overgenomen door De Brakke Hond overgenomen. De Letters-linkspagina's verhuisden naar Meander, waar ze tot en met 2000 op aan te treffen waren. In 2000 verwierf uitgeverij Contact de publicatierechten op Janssens' links, met de bedoeling om ze op www.schrijversnet.nl te plaatsen.
Op de een of andere manier ging iets ernstigs mis met het eens zo geprezen Schrijversnet.nl, dat na een vernieuwing off-line ging. Maar gelukkig is de unieke links-collectie nu weer toegankelijk.

(Rottend Staal Online, 20-7-2003)

terug naar boven


RECTIFICATIE

Groningen - De zelfmoord waarover de Rottend Staal Online op 10 juli berichtte, was niet de derde maar de vierde in de afgelopen vijftien jaar. De tweede torenwachter van de Martinitoren heeft de redactie laten weten dat er ook in 1992 iemand uit de toren stapte.
Ook bleek de recentste dode niet via de kerk op het pleintje gestuiterd te zijn, maar was zonder verdere fratsen rechtstreeks op het pleintje gestort. "Ik was in de toren en hoorde één hele harde doffe knal," verklaarde de tweede torenwachter.

Dan is er in de afgelopen jaren ook nog een virtuele Martinitorensuïcide geweest, die beschreven staat in de verhalenbundel De blinde vlek op de kaart (Arbeiderspers, 1998) van onze medewerker Ilse Starkenburg.
(Rottend Staal Online, 18/19-7-2003)

terug naar boven


SIMON VINKENOOG 75 JAAR

Epibreren - Onze medewerker Simon Vinkenoog viert vanavond zijn 75ste verjaardag in de kerk te Ruigoord, omdat hij vandaag precies vijfenzeventig jaar geleden geboren werd, op die zonnige 18de juli in het jaar 1928 te Amsterdam - we weten het nog goed.

Vanavond zal het vooral feliciteren zijn, komende zondagmiddag 20 juli daarentegen zal middels voordrachten tal van dichters en muzikanten het feestvarken huldigen. De namen tot dusverre bekend: Herman J. Claeys, Ira Cohen (USA), De Dichters uit Epibreren, Frankie Douglas, Bhasker Hande (India), Bert Hiddema, Louise Landes Levi (USA), Sophie van Leer, Roger M.J. de Neef, Diana Ozon, Werner Pieper (D), Gabriël Szmulewicz, Arjan Witte en Mad Woman. De muziek wordt verzorgd door Rinus Groeneveld en het Sergey Shapko quartet. Vinkenoog zelf zal met de jazzmuzikanten Bo van der Graaf (sax) en Peter Kalisvaart (percussie) optreden. De middag begint om 14.00 uur.

Ook vanavond zendt het VPRO-radioprogramma De Avonden (747 AM, 22.02-24.00 uur) het laatste deel van serie 'Live uit de Boekenkast' uit, afkomstig uit het programma 'Boeken', eerder uitgezonden in 1986. Boudewijn Büch op bezoek bij Simon Vinkenoog.
Direct erna is in De Avonden het wekelijkse radiohoekje van onze medewerker Louis Th. Lehmann te horen. Hij gaat het hebben over ragtime.

In november 2003 verschijnt Vinkenoogs volgende boek: Goede raad is vuur (Passage), waarin hij zijn ervaringen op het gebied van poëzievoordracht ter lering en vermaak te boek heeft gesteld.
(Rottend Staal Online, 18-7-2003)

terug naar boven


POËZIEKRANT 2003/3 VERSCHENEN

Gent/Groningen - In de nieuwe Poëziekrant, het bekende tijdschrift van het Poëziecentrum, ditmaal een zeer verfrissend en hilarisch interview met H.H. ter Balkt door Remco Ekkers, dat bijna een botsing van twee werelden is.
Ekkers: 'Hou je je bezig met poëticale essayistiek?'
Ter Balkt: 'Nee hoor, volstrekt niet. Het is bijna altijd geleuter.'
Ekkers: 'Je hebt nu de P.C. Hooftprijs... '
Ter Balkt: 'Ik moet hem nog krijgen. Ze kunnen er nog op terugkomen!'
Ekkers: 'In de tijd van de Maximalen was je uit. Heel merkwaardig, want jij was al maximaal toen Zwagerman nog leerde schrijven.'
Ter Balkt: 'De Maximalen heb ik, afgezien van mijn eigen domheid, een van de domste stromingen in de literatuur gevonden. Dat was toch een stelletje schreeuwlelijkerds! Ik vond niet dat daar iets in zat. Ik heb om die bloemlezing niet geschaterd, want dat kan ik niet, maar ik heb gegromd. Zwagerman en de hunnen, ik bedoel de zijnen. Dat is allemaal larie.'
Ekkers: 'Dacht je niet: ik ben zelf maximaal?'
Ter Balkt: 'Nee, maximale poëzie bestaat niet. Dat is waanzin.'
Ekkers: 'Ze keerden zich tegen de zogenaamde hermetici, de autonomen.'
Ter Balkt: 'Dat is ook niks. Het is al een hele tijd niks. Het is al verschrikkelijk lang niks.'

Ook bevat de nieuwe Poëziekrant een gedegen recensie van onze medewerker Victor Vroomkonings bundel Bij verstek, veel gedichten (van o.a. Lut de Block, Hendrik Carette en natuurlijk H.H. ter Balkt) en twee artikelen van onze medewerker Joris van Casteren, die me danig deden fronsen.
In het ene artikel sprak hij met Jan Kuijper, dichter en sedert vijfentwintig jaar poëzieredacteur bij Querido. Deze moppert over onze medewerkers Boskma en Wigman: 'Wat je wel ziet is dat dichters over het paard getild worden. Als je nu ziet dat dichters als Pieter Boskma en Menno Wigman met voorbijgaan van de hele rij bij het Boekenbal naar binnen lopen... Er stond een rij van honderd mensen voor de Stadsschouwburg en zij gingen naar binnen, vóór al die mensen' en doet een opmerkelijke uitspraak: 'Nu is de gemiddelde oplage van poëzie nog niet de helft van wat het vijfentwintig jaar geleden was. Toen was die oplage 1500 à 2000, nu is die gezakt tot 500 à 1000. Mensen luísteren wel meer naar poëzie. Ze zijn van lezen naar luisteren overgegaan. Dat is bedenkelijk voor het peil van de poëzie. Het werkt namelijk in de hand dat de poëzie simpel wordt, ze moet begrijpelijk zijn voor een volle zaal. Ik weet niet zeker of de opkomst van die podiumdichters de oorzaak is van de achteruitgang van het lezen of dat het andersom is gegaan. Het is toevallig tegelijk gebeurd.'

Helaas blijft onvermeld hoe 'die podiumdichters', die wellicht voor de teloorgang van 'de poëzie' verantwoordelijk zouden zijn, mogen heten. Of zou Kuijper die dichters bedoelen, die al zevenendértig jaar geleden in een volgepakt Carré optraden en daarmee het verval inzetten? Dus o.a. Remco Campert, J.A. Deelder, Johnny van Doorn, Gust Gils, Jan Hanlo, Gerrit Kouwenaar, Louis Th. Lehmann, Adriaan Morriën, Gerard Reve, Adriaan Roland Holst, K. Schippers en Simon Vinkenoog?
Of doelt Kuijper op de dichters die eind jaren '70 als de 'popdichters' bekend stonden, zoals Bart Chabot en onze medewerkster Diana Ozon? Of wil hij zeggen dat bijvoorbeeld Serge van Duijnhoven, Sieger M. Geertsma, Ingmar Heytze en Ruben van Gogh er momenteel voor zorgen dat er minder en minder poëzie gelezen wordt? Wel vreemd, want de bundels van Geertsma, Van Gogh en Heytze verkopen goed.
De stelling ''De poëzie wordt simpel. Ze moet begrijpelijk zijn voor een volle zaal' is een onhoudbare stelling. Elk gedicht, 'makkelijk' of 'moeilijk', 'begrijpelijk' of 'onbegrijpelijk', 'hermetisch' of 'dwaas' kan met succes voor een volle zaal gebracht worden. Het publiek zit er niet voor het begrip, het publiek zit er voor de betovering.

Het is jammer dat Van Casteren op dit punt niet kritisch heeft doorgevraagd, en liever in dat interview zijn eigen boek over vergeten dichters promoot. Waarin hij op een nare manier uithaalt naar onze medewerker Albert Hagenaars. Die er in deze Poëziekrant weer door onze medewerker Van Casteren van langs krijgt, in diens recensie van Alles is er nog. Verzamelde gedichten van Jan Kostwinder. Samengesteld door Hein Aalders en Chrétien Breukers.
Van Casteren: 'In 1988 publiceerde hij [Jan Kostwinder] de bundel Binnensmonds, bij een uitgeverijtje te Bergen op Zoom, gerund door de in de vergetelheid geraakte literator Albert Hagenaars.'
Waarom toch deze zure toon, medewerker Van Casteren? Een negatieve bespreking, jaren geleden, zou nu toch wel verwerkt moeten zijn?
Poëziekrant 200/#3, 9 euro.
(Bart FM Droog, Rottend Staal Online, 17-7-2003)

terug naar boven


GRAFREDETIPS VAN BRITSE DICHTER DES VADERLANDS

Londen/Assen - Andrew Motion, de Britse Dichter des Vaderlands, heeft een project ondersteund dat er op gericht is iedereen een passende grafrede te geven, ongeacht de achtergrond van de dode in kwestie. Motion, verantwoordelijk voor de Britse koninklijke grafredes, heeft meegewerkt aan een boekje met grafredeschrijftips. In het Verenigd Koninkrijk wordt momenteel slechts in 10% van de uitvaarten een grafrede door vrienden of familieleden uitgesproken.

Met het boekje, Well Chosen Words (Goed Gekozen Woorden), dat in samenwerking met uitvaartcoöperatie Funeralcare ontstond, hoopt Motion middels de tips het rouwproces te bestendigen.
"It might move us to tears but it will start to heal us too," zei Motion.
De uitvaartcoöperatie heeft 100.000 exemplaren van het boekje gedrukt, die gratis verkrijgbaar zijn. Er staan ondermeer voorbeelden in uit de grafredes voor prinses Diana en uit die van de Britse komiek Spike Millegan. (BBC/Rottend Staal Online, 16-6-2003)

terug naar boven


RECTIFICATIE: JOOP VISSER IS PSEUDONIEM

Den Haag - Een welingelichte bron meldt ons dat op het dichtersoverzicht foutief vermeld stond dat Jaap Fischer een pseudoniem van Joop Visser was. Het is echter precies andersom: Joop Visser is het pseudoniem en Jaap Fischer is de naam zoals die bij de burgerlijke stand bekend is. Hij wijzigde zijn 'artiesten'-naam' na een meningsverschil met zijn platenmaatschappij in 1967.
Hij maakte zo'n 10 jaar geen platen meer, dook weer op als Joop Visser en bracht zijn platen, cd's en boeken in eigen beheer uit (Rottend Staal Online, 16-7-2003).

terug naar boven


NIEUWE DICHTERSSITE

Landsmeer/Voorburg - Onze medewerker Erik Jan Harmens heeft nu ook een eigen site: www.erikjanharmens.nl.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakte daarom vrijdag bekend dat ruim zes op de tien Nederlanders (63 procent) in 2002 thuis toegang hadden tot internet. In 1998 was dat nog maar een op de zes.
In 1998 was een op de vier pc's uitgerust met internet, vorig jaar was dat toegenomen tot drie op de vier. Het aantal huishoudens met een computer en internetaansluiting neemt nog steeds toe.

Jongeren hebben vaker dan ouderen een aansluiting op het wereldwijde web. Twee van de tien 65-plussers kunnen thuis internetten tegenover bijna acht van de tien jongeren van 12 tot en met 17 jaar.Ook het internetgebruik onder ouderen bleef in 2002 achter bij dat van jongeren. Hierbij gold: hoe hoger de leeftijd, hoe minder gebruik. Van de 45- tot 65-jarigen internette de helft, tegen 11 procent van de 65-plussers. Onder de jongeren surfte 83 procent over het wereldwijde web.

Internet wordt vooral gebruikt om te zoeken naar informatie en om te e-mailen. Ruim een kwart van de mensen van 12 jaar en ouder heeft online weleens gewinkeld, aldus het CBS. (Rottend Staal Online, 15-7-2003)'

terug naar boven


HUGO CLAUS BEKENDSTE DICHTER VAN HET TAALGEBIED

Epibreren - Hugo Claus is met 8050 treffers op google.com de bekendste dichter van het taalgebied.
De Top-10 ziet er zo uit:

#. naam treffers op google
1. Hugo Claus 8050
2. Cees Nooteboom 5450
3. Gerrit Komrij 3650
4. Remco Campert 3260
5. Jaap Blonk 2780
6. Jules Deelder 2700
7. Tom Lanoye 2700
8. Esther Jansma 2510
9. Joost Zwagerman 2160
10. Anna Enquist 2070

Harry Mulisch, met meer dan 11.000 treffers op zijn naam, is gediskwalificeerd daar hij, hoewel af en toe dichtend, in de eerste plaats prozaïst is.
De Top-200, uitleg bij de meting én de ruwe meetresultaten zijn te vinden op de 'Bekende dichters'-pagina. (Rottend Staal Online, 14-7-2003)

terug naar boven


WIE IS DE BEKENDSTE DICHTER VAN HET LAND?

Epibreren - Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de bekendste dichter van het land? Een antwoord op die vraag hoopt Rottend Staal morgen te geven.

Wel kunnen we onthullen wie de bekendste dichters op Rottend Staal zijn. Het zoekprogramma www.google.com, met zijn vele functies, kan ook als bekendheidsmeter ingezet worden. We onderwierpen onze 141 medewerkers middels google aan de test, met als onderstaande resultaat.
naam hits op google
1. Paul McCartney 363.000
2. Emily Dickinson 159.000
3. Friedrich Hölderlin 11.400
4. Gerrit Komrij 3650
5. Bob Holman * 3280
6. Paul van Ostaijen 1990
7. Maarten van Roozendaal 1760
8. Simon Vinkenoog 1650
9. Ron Whitehead 1510
10. Ingmar Heytze 1470

* er zijn meerdere Bobben Holmans. Dus is op de zoektocht naar hem de zoeksleutel '+poet' toegevoegd. Bij Nederlandstaligen met naamgenoten werd als extra zoeksleutel '+dichter' gehanteerd.

Met bovenstaande lijst zijn we er nog niet: we zoeken immers naar de bekendste díchters. Dus elimineren we Paul M. en Maarten - sorry, jongens - en verwijderen we de onlangs overleden Emily, Friedrich en Paul van O. ook uit de lijst, omdat hun ijdelheid toch niet meer gestreeld kan worden. Gedragen we ons tot slot flink xenofoob door alle Engelsen, Amerikanen, Duitsers, Zwitsers en verdere anderstaligen (op de Friestaligen na) uit de competitie te bannen, dan levert dat deze top-tien op:

1. Gerrit Komrij 3650
2. Simon Vinkenoog 1650
3. Ingmar Heytze 1470
4. Benno Barnard 979
5. Bart FM Droog 866
6. Menno Wigman 788
7. Rick de Leeuw 785
8. Tonnus Oosterhoff 715
9. Tsead Bruinja 621
10. Ramsey Nasr 610

Zeer bekende medewerkers die buiten de competitie zijn gebleven, zijn Stephen Dunn (1450), Umar Bin Hassan (1170) en Meindert Talma (1030). De eerste twee vanwege de xenofobie, de derde daar hij toch in de eerste plaats liedschrijver en prozaïst is. Rick de Leeuw was dat ook, maar heeft zich de laatste tijd hoofdzakelijk op het dichten en schrijven gericht, vandaar dat hij wel in de competitie wordt meegenomen.
Morgen etappe 2 van de bekendheidsmeting. (Rottend Staal Online, 13-7-2003)

terug naar boven


DE ROTTEND STAAL-NIEUWS LEZERS

Epibreren - De vaste lezers van deze pagina bevinden zich in Nederland (79,2%), België (12%), Frankrijk (2,3%), Zuid-Afrika (1,5%), Portugal (1,4%), Duitsland (0,9%), Verenigde Staten (0,9%), Verenigd Koninkrijk (0,4%) en Israël (0,3%). Met enige regelmaat signaleren we lezers uit Singapore - vermoedelijk ten gevolge van de promotietour die onze medewerker Ruben van Gogh aldaar voor Rotttend Staal gevoerd heeft. (Rottend Staal Online, 12-7-2003)

terug naar boven


FEESTEN TE RUIGOORD

Ruigoord - Het is de komende dagen feest te Ruigoord. Van 18 tot en met 20 juli vindt er het Simon Vinkenoog Festival plaats, vanwege het heuglijke feit dat onze medewerker Simon Vinkenoog op 18 juli 75 jaar wordt.
Op 24 juli wordt gevierd dat Ruigoord 30 jaar bestaat. Onze medewerker Gerrit Komrij zal dan te Ruigoord de Ruigoordrede uitspreken.

SIMON VINKENOOG 75 JAAR

Op de 18de is het simpelweg feest (des avonds), op de 19de kan er genoten worden van de natuur- en fabriekspracht rond Ruigoord, en op de 20ste brengen tal van dichters hommages aan Vinkenoog. Dichters met een band met de jarige die zich nog niet aangemeld hebben, kunnen dat alsnog doen bij Hans Plomp (020-497.60.35). De namen tot dusverre bekend: Ira Cohen (USA), Werner Pieper (D), Diana Ozon, Arjan Witte en De Dichters uit Epibreren. De muziek wordt verzorgd door Rinus Groeneveld en het Sergey Shapko quartet. De middag begint om 14.00 uur.

RUIGOORDREDE

Dertig jaar geleden werd het leegstaande dorpje Ruigoord, ten westen van Amsterdam, gekraakt door kunstenaars, boeren, dichters en andere freaks. De oorspronkelijke bewoners waren gedeporteerd, daar de gemeente Amsterdam op de plaats van het dorp havens en industrie gedacht had. Die, door de maffe economische ontwikkelingen, eerst de laatste jaren gerealiseerd zijn. Om het dorp, dat nu een groene kunstenaarsoase is in een industrieel gebied.
De Dichters des Vaderlands wordt speciaal voor het 30-jarig jubileum uit Portugal ingeparachuteerd en zal op 24 juli de nu al legendarische Ruigoordrede uitspreken.
(Rottend Staal Online, 12-7-2003)

terug naar boven


TSEAD BRUINJA TE GAST IN KUNSTSTOF

Hilversum - Onze medewerker Tsead Bruinja is vanavond de hoofdgast in het NPS-programma Kunststof, Radio 1, van 19.02 tot 20.00 uur.
Dat is ook na de uitzending online te beluisteren. (Rottend Staal Online, 11-7-2003)

terug naar boven


POËZIEAVOND IN VLAAMSE MUSEA GOED BEZOCHT

Gent/Antwerpen/Groningen - De poëzieavond die gisteren op de vooravond van de Vlaamse feestdag in 17 Vlaamse musea gehouden werd, trok in ieder geval in Antwerpen (het Mukha) en in Gent (in
het Huis van Alijn, in het Museum Dr. Guislain en in het S.M.A.K.) veel bezoekers.
In Gent bleek het S.M.A.K. evenwel niet geschikt voor voordracht: de akoestiek was er verschrikkelijk. Gelukkig werd dat meer dan gecompenseerd door de optredens in de tuinen van de twee andere musea. In het vermaarde Museum Dr. Guislain was zelfs een echte festivalsfeer waarneembaar, mensen zaten en lagen in het gras, nuttigden drankjes en luisterden intens naar gedichten en verhalen van o.a. Rutger Kopland, Christophe Vekeman en de verzamelde Stadsdichters minus Tom Lanoye, die in een Antwerps museum voorlas.
Onder het publiek bevond zich Serge van Duijnhoven, die nog steeds gepijnigd wordt door rugklachten, ten gevolge van de aanval waarop de Rottend Staal Online op 2 april berichtte.
(Liesbeth van Dalsum, Rottend Staal Online, 11-7-2003)

terug naar boven


ZELFMOORD EN DICHTKUNST (2)

Groningen - Eerder deze week berichtten we over de dood van Oumar Bah, wiens familie op het laatste moment in het Afrikaanse Guinee gevonden werd. Onze redacteur Tjitse Hofman realiseerde zich vanochtend dat hij eerder diens naam was tegengekomen: "Hij schreef zelf ook! Heb gedicht van hem gelezen. Volgens mij zat hij bij het poëzieproject voor nieuwe Nederlanders van het Alpha College te Groningen." Hofman verzorgde bij dat project een poëzieworkshop.
Het grafgedicht voor Oumar Bah laat zich overigens hier lezen.


En is het toeval dat Bart FM Droog, in deze week vol vallende lichamen, gistermiddag onder de Martinitoren een grote mensenmassa zag? De politie had het pleintje tussen toren en het gemeentekantoor afgezet, en allen staarden naar boven. Zo ook Droog, die nog vorige week voor tv-opnamen bovenin de toren met de torenwachter had gesproken over de valproblematiek. Deze zei toen: "Dat valt reuze mee. Vijftien jaar geleden twee vlak na elkaar".
Ook weer heel toevallig miste een van die twee toen op een meter afstand een de toren passerende vriend van Droog, maar dat is weer een heel ander verhaal.

"Dus dit wordt de derde in vijftien jaar tijd", dacht Droog. Hij belde Jan Klug om deze al te toevallige gebeurtenis op video vast te leggen, maar de val bleek al geschied. Een 20-jarige vrouw had de toren aan de kerkzijde verlaten en was via het dak op het pleintje gestuiterd. "Eén grote bloedmassa!", vertelde een omstander enthousiast.

Inmiddels was ook onze medewerker Rense Sinkgraven gearriveerd. En werd het drama nog dramatischer: de hogedrukspuitwagen van de Milieudienst kwam aangereden, spoot binnen vijf minuten het pleintje schoon, de politie verwijderde de afzettingslinten en het volk verspreidde zich. En enkele minuten later kon geen passant meer zien dat hier juist iemand uit toren en leven gestapt was. (Rottend Staal Online, 10-7-2003)

terug naar boven


CONTEMPORAINE DUITSE POËZIE OP ROTTEND STAAL

Epibreren - We verwelkomen de bijdragen van onze nieuwe Duitse medewerker Stan Lafleur. Hij is na Friedrich Hölderlin, Jan Klug, Wehwalt Koslovsky en Elke Schick de vijfde Duitse dichter op Rottend Staal. Of eigenlijk de vierde, want Klug fabriceert niets dan virtuele poëzie. Lafleur is bekroond Duits dichter, met toffe gedichten en een prima voordracht en... enfin, dat valt allemaal na te lezen op zijn pagina. De honderdenveertigste dichterspagina alweer. (Rottend Staal Online, 9-7-2003)

terug naar boven


SNEU GENEUZEL - PFEIJFFERFRONT HEROPEND

Groningen/Utrecht - Het was te verwachten. En wellicht precies zo publicitair gepland. Desalniettemin: twee van onze medewerkers, Ingmar Heytze en Bart FM Droog, bogen zich de over de verzamelde 'essays' van Ilja Pfeijffer.

1. GENEUZEL

Utrecht - De eeuwig jonge dichter/filmer Lernert Engelberts zei ooit, en ik citeer hier vrij uit het hoofd: 'alle geschrijf is gezeik, en geschrijf over schrijven is vermoedelijk het grootste gezeik dat er is'. Daar denk ik vaak aan bij het lezen van de essaybundel Het geheim van het vermoorde geneuzel van Ilja Leonard Pfeijffer. 'Een poëtica' luidt de ondertitel, met gevoel voor dramatiek. 'Dit boek zal de Nederlandse poëzie veranderen' galmt de achterflap. Ik hoop dat u mij vergeeft dat ik er, in het besef dat we nu in een soort van Droste-effect terechtkomen, toch een stukje aan ga wijden: schrijven over schrijven over schrijven. Geneuzel bestaat uit een aantal essays en recensies die Pfeijffer de laatste drie jaar schreef – in die tijd publiceerde hij ook nog twee dichtbundels, een uitstekende roman en een alom geprezen literatuurgeschiedenis van de klassieken. Je kunt zeggen wat je wilt, maar de man zit niet stil.

In Geneuzel is de Nederlandse poëzie een halflege nachtclub en Ilja Leonard Pfeijffer de foute uitsmijter. Het is een rol die bij hem past: hij weet precies wie er wel in mag en wie niet, en zoals bij elke foute uitsmijter lijkt het goeddeels afhankelijk van zijn humeur wie de tent in komt. Zo worden Ruben van Gogh en Hagar Peeters al op bladzijde 11 verfoeid als 'verstaanbare' dichters, op bladzijde 255 wordt bewonderend gewag gemaakt van hun 'charme en lichtvoetigheid'. Van hevige afkeer naar blinde adoratie in slechts 244 pagina's.

De toch al zo vaak bezeken Anna Enquist wordt door Pfeijffer verguisd, niet alleen omdat 'haar poëziebundels een verdacht hoge oplage' hebben, maar ook omdat de dichteres het ooit bestond om een glas rode spa over zijn overhemd te morsen op een feestje van de Arbeiderspers. Dat soort gedegen argumentatie vind je veel te vaak in dit boek: dichters die Pfeijffer goed vindt verdedigt hij zonder verve en de dichters die hij slecht vindt, valt hij aan op puur opportunistische gronden.

Een dieptepunt is wat dat betreft het essay dat Pfeijffer schreef in een roemloos mislukte poging om de poëzie van Rutger Kopland met de grond gelijk te maken. Hij beweert eerst dat Kopland aast op de Nobelprijs voor de literatuur. 'Wat is de poëzie waarvoor hij hoopt te worden gelauwerd met de allerhoogste onderscheiding?' bast Pfeijffer, citeert het gedicht 'Jonge sla' en schampert dan: 'Deze evergreen (...) is Koplands claim to fame.' Het is tekenend voor de manier waarop Pfeijffer al zijn kritische beschouwingen structureert. Hij schuift mensen een stelling in de schoenen die niemand verdedigt en pakt ze daar vervolgens op aan. De hoofdvraag van zijn essays lijkt zijn: 'hoe vraag ik de aandacht over de rug van iemand anders?' Soms krijgt hij die aandacht ook, en dat is dan flink schrikken. Naar aanleiding van zijn gewraakte essay 'De mythe van de verstaanbaarheid' werd een debat georganiseerd, waarin Pfeijffer werd gevraagd om zijn stelling dat onbegrijpelijke poëzie altijd beter is dan verstaanbare, te verdedigen. Binnen een kwartier had hij deze stelling teruggenomen, tot verbijstering van de aanwezigen.

Geneuzel is alles, maar dan ook alles behalve een poëtica. Ilja Leonard Pfeijffer ontbeert een visie op literatuur zoals Pim Fortuyn een gedachtegoed ontbeerde; hij komt niet verder dan een verzameling goedgebekte maar obligate statements die als los zand aan elkaar hangen. Soms ben je het hartgrondig met hem eens, soms erger je je scheel, maar het wil maar geen zinnig verhaal worden. Je kunt ook geen puzzel leggen door heel lang met de doos te rammelen. Daar staat tegenover dat Geneuzel grotendeels wordt gered door Pfeijffers onvervreemdbare handelsmerk: stilistisch meesterschap. Net als in zijn aanbevelenswaardige proza trakteert Pfeijffer je op pure woordkunst, die alleen schadelijk is voor de gezondheid als je vergeet om af en toe te bulderen van het lachen om de onzin die je in de maag wordt gesplitst. Wie iets zinnigs te melden heeft en wil leren om dat briljant op te schrijven, kan veel van hem leren.
(Ingmar Heytze, Utrechts Nieuwsblad, 8-7-2003/Rottend Staal Online, 9-7-2003)


2. GENEUZEL

Groningen - Het is eigenlijk best wel sneu: een boek uitbrengen dat bestaat uit een verzameling onsamenhangende, elkaar voortdurend tegensprekende artikelen die stuk voor stuk niet bestand bleken tegen serieuze kritiek. Nog sneuer is het dat zo'n boek middels deze reclametekst aangeprezen wordt:

"Dit boek is een gepassioneerde zoektocht en een ferme stellingname. Hier spreekt een man die op compromisloze wijze zijn liefde verklaart aan de grootste poëzie en die voortbrengselen van sommige monstres sacrés meedogenloos te kijk zet als geneuzel en de vrucht van valse pretenties. In zijn caleidoscopische veelkleurigheid is dit boek te lezen als een samenhangend antwoord op wat nu eigenlijk goede poëzie is. Dit boek zal de Nederlandse poëzie veranderen."

In een interview in HP/De Tijd (20-6-2003) zegt de schrijver: "Ik doe het doelbewust, ik wil Kopland echt raken en elk middel is geoorloofd voor de heilige zaak die poëzie heet. Met open vizier zeg ik: Kopland, kom maar op. Hij is van grotere naam en faam dan ik, hij kan zo terugslaan. (...)
Het mooiste zou natuurlijk zijn dat dichters als Nooteboom, Kopland of Van Deel mijn boek lezen en vervolgens tot de conclusie komen: 'Ilja heeft volledig gelijk, ik stop met de poëzie.' Dan heb ik echt wat bereikt."

Deze Ilja, in wie onze vaste lezers Ilja Leonard Pfeijffer, vaak misspeld als Ilja Pfeiffer, herkend zullen hebben, heeft in dat verrassend openhartige HP/De Tijd-interview een trieste inkijk gegeven in zijn beleveniswereld. Als ik het goed begrijp moeten al zijn aanvallen op andere dichters verklaard worden uit een vreemd soort minderwaardigheidscomplex: zolang hij dichters met 'meer naam en faam' aanvalt, druipt iets van hun bekendheid wel op hem over.

In dat licht moeten dus eigenlijk alle ooit door Pfeijffer in de bagger getrokken dichters blij zijn, want eigenlijk erkent Pfeijffer met elke aanval zijn eigen minderwaardigheid. Sterker nog: daar Pfeijffer nauwelijks verder komt dan het plagiëren van gedichten - zie bijvoorbeeld René Puthaars boeiend stuk over vriend Pfeijffers bundel Dolores of de verzamelde stukken over Rupert - zou het voor hem goed zijn als alle andere dichters zouden stoppen met dichten. In het land der blinden is eenoog koning, niewaar?

Toch ben ik allesbehalve blij met Pfeijffers nieuwe boek, Het geheim van het vermoorde geneuzel. Een poëtica. Het eerste hoofdstuk is de infame 'Mythe van de verstaanbaarheid'. Een artikel waar Pfeijffer al in maart 2001 publiekelijk afstand van nam. En nu, in 2003, wordt dat artikel vrijwel ongewijzigd herdrukt in Pfeijffers Geneuzel.
Weer lees ik dat 'Serge van Duijnhoven en Bart FM Droog gedichten voordroegen bij poetry-slams en op festivals als Crossing Border voordat er een gedicht van hen in druk was verschenen'. En dat, lieve lezers, is simpelweg niet waar. Pfeijffer weet dat: Van Duijnhoven maakte hem dat al op 25 november 2000 duidelijk, middels een e-mail.

Nu ben ik bestand tegen veel dingen: heb een bloedige staatsgreep, vele rellen, een moordaanslag, drie jaar nachtbarkeeperwerk en het balanceren op steigers overleefd. Heb met vele mensen samengewerkt, collega's altijd als collega's gezien. En nooit zo'n schertsfiguur als Pfeijffer meegemaakt. E
en querulant die zich profileert door te provoceren en enkel gebakken lucht verkoopt. In een ander vak dan het dichtvak zou zo iemand gewoon een oplichter genoemd worden.

"Elk middel is geoorloofd voor de heilige zaak die poëzie heet", kraait Pfeijffer in HP/De Tijd. Tot voor kort zou ik het oneens geweest zijn met deze uitspraak. Er zijn altijd grenzen in wat je voor de poëzie zou moeten of kunnen doen. Maar nu Pfeijffer duidelijk heeft gemaakt dat hij élk middel geoorloofd vindt en daarbij de poëzie ernstige schade toebrengt, en ik me - gezien het verkapte dreigement in zijn statement - zorgen moet maken om mijn eigen veiligheid, kan ik niet anders dan zijn uitspraak volgen en ernaar handelen.

Maatregel #1

Gezien de laster die Ilja Pfeijffer over me verspreid (waarom eigenlijk?), zoals bijvoorbeeld in Trouw (12-10-2001): 'Ik ken geen enkele kwaadaardige of jaloerse dichter (behalve Bart FM Droog, maar dat is geen dichter)' heb ik in de gauwigheid een zwarte propaganda-site voor Ilja Pfeijffer in elkaar geflanst.
Deze site zal een eigen leven gaan leiden en de nodige informatie én desinformatie over vriend Pfeijffer verspreiden. 'Elk middel is geoorloofd', niewaar? Tal van bevriende sitebouwers in binnen- en buitenland hebben hedenochtend deze site gelinkt onder vermeldingen van Pfeijffer. Voor wie dat nog niet gedaan heeft: het URL is http://www.epibreren.com/pfeijffer/

Ik zal voorlopig zwijgen over de werkbeurs van 68.000 euro die Pfeijffer heeft opgestreken bij het Fonds voor de Letteren. Ook zal ik zwijgen over Pfeijffers arrogante gedrag - het te laat arriveren voor optredens, het beledigen en bedreigen van uitgeverij- en festivalmedewerkers - en zijn Oost-Indisch geheugen voor negatieve recensies.

Lieve, lieve lezers, ik weet dat velen van jullie het hele Pfeijfferverhaal spuugzat zijn. Ik ook. Maar verzwijgen heeft geen zin meer en oorlogsverklaringen negeren is gewoonweg niet zo slim. (Bart FM Droog, Rottend Staal Online, 9-7-2003)

terug naar boven


ZELFMOORDEN EN DICHTKUNST

Groningen - Twee op het oog onsamenhangende zelfmoordgevallen in bijkans allitterende plaatsen vallen vandaag samen in de persoon van de Groninger Stadsdichter. Liesbeth van Dalsum vroeg hem hoe.

Liesbeth van Dalsum: 'Ik snap niets van bovenstaande inleiding. Waar gaat dit over?'
Bart FM Droog: 'Nelly Schipper van De Dienst Bevolkingszaken van de Gemeente Groningen belde me gisteren.'
Van Dalsum: 'Dat is mij nou nooit gebeurd.'
Droog: 'Wees blij. Want ambtshalve belt ze me alleen als een mens overleden is. En er geen nabestaanden te traceren zijn.'
Van Dalsum: 'Oh, voor wat F. Starik 'eenzame uitvaarten' noemt?'.
Droog: 'Krek zo. Het ging ditmaal om een 22-jarige jongen die op 12-hoog uit het leven stapte. Hij droeg de onwaarschijnlijke naam Oumar Bah, woonde nog maar kort in Groningen en kwam uit Sierra Leone. Althans, dat was het verhaal dat gisteren bekend was. Vandaag zou hij op het Selwerderhof, op de islamitische afdeling, begraven worden.
Hedenochtend begon ik de voorbereidingen tot het schrijven van een passend uitvaartgedicht. Won inlichtingen in over wat vooral niet te zeggen tijdens een islamitische uitvaartceremonie, piekerde of ik Engelse of Franse frases moest gebruiken in het gedicht - daar de dode in kwestie vermoedelijk een van beide talen als moedertaal had gehad - en nam een slok koffie.
Van Dalsum: 'En toen?'
Droog: 'Onderworp ik me even aan de waan van de dag door het laatste ANP-nieuws te lezen. Dat nieuws bezorgde me hartkloppingen, want ik leerde dat ik met acht dagen verschil zelf de dood ontlopen was:

GRATHEM (ANP) - Op de A2 in Grathem is maandag rond 17.30 uur een verkeerschaos ontstaan toen een Belg van een viaduct afsprong. Volgens de politie belandde de 34-jarige man op de auto van een vrouw die hierdoor de macht over het stuur verloor en over de kop sloeg.

Volgens ooggetuigen rende de Belg over een viaduct van de Napoleonsbaan over de A2 en dook hij vervolgens aan de noordzijde naar beneden. Hij kwam terecht op de auto van de vrouw, die richting Eindhoven reed. De automobiliste is met onbekend letsel naar een ziekenhuis gebracht. De Belg was op slag dood. Andere automobilisten konden het lichaam ternauwernood ontwijken.

De snelweg was door het ongeval enige tijd afgesloten. Het verkeer werd omgeleid via de op- en afrit van de A2. Ongeveer twee uur later werd de weg vrijgegeven voor het verkeer.

Met De Dichters uit Epibreren passeerde ik dat viaduct, op heen- en terugreis naar Genk, de 29ste juni. Terwijl ik het las belde Nelly Schipper me weer. 'Meneer Bah wordt op het vliegtuig naar Guinee gezet.'
De Dienst had doorgezocht en toch de nabestaanden kunnen traceren. Niet in Sierra Leone, maar in Guinee. Derhalve gelukkig geen eenzame uitvaart voor de jongen die flink ongelukkig te Groningen geweest moet zijn. Hij krijgt een eeuwig thuis en de familie kan rouwen. En dat is goed.'
Van Dalsum: 'Maar betekent dit dat je nu geen grafdicht gaat schrijven.'
Droog: 'Ja en nee. Het zal een uitvluchtgedicht worden. Iets anders van toon dan een gedicht dat boven een graf uitgesproken wordt.'

Van Dalsum: 'Lieve lezers, amper had ik Droog verlaten of ik hoorde op het Radio 1-journaal dit bericht:

Het politieonderzoek naar het 'vallende lichaam' bij Hoenderloo is gestopt. Dat heeft de politie dinsdag gezegd. Ze heeft een sterk vermoeden dat mensen een slangenarend hebben aangezien voor een menselijk lichaam.

Medio juni hield de politie een zoekactie in natuurgebied Deelerwoud nadat inwoners van Hoenderloo hadden gemeld dat ze een lichaam uit de lucht hadden zien vallen. Met een politiehelikopter en tien man op de grond werd het gebied tevergeefs afgezocht.

Een vogelkenner tipte de politie dat een slangenarend in zijn duikvlucht naar een prooi, lijkt op een menselijk lichaam. Volgens de politie huist er een slangenarendpaartje op de Veluwe.

Het is maar goed dat Droog dit bericht ontvallen is.'
(Rottend Staal Online, 8-7-2003)

terug naar boven


DICHTERS WORDEN MUSEUMSTUKKEN

Gent - Op donderdagavond 10 juli exposeren zeventien musea in Vlaanderen dichters. Het is een grote, interactieve tentoonstelling, waarbij de bezoekers ook met de dichters kunnen communiceren.
In Antwerpen zijn poëzievoordrachten bij te wonen in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, in het Etnografisch Museum en in het Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet. Onze redacteuren Tjitse Hofman en Jan Klug zijn te aanschouwen in het MuHKA (Museum voor Hedendaagse kunst).
Ook te Hasselt (Literair Museum), Tongeren (Provinciaal Gallo-Romeins Museum), Leuven (Stedelijke Musea), Tienen (Museumsite), Brussel (Paleis van Keizer Karel en Archief en Museum van het Vlaams leven te Brussel (AMVB)), Brugge (Guido Gezellemuseum), Oostende (PMMK), Oudenaarde (Provinciaal Archeologisch Museum Ename) en te Aalst (Stedelijk Museum) zijn optredens bij te wonen.
In Gent doen drie musea aan deze poëzienacht op de vooravond van de Vlaamse Feestdag mee: het Museum Dr. Guislain, het S.M.A.K. en Het Huis van Alijn. In samenwerking met het Poëziecentrum vergasten deze musea hun bezoekers op een gevarieerd poëzieprogramma dat deels gemeenschappelijk is, met Vlaamse en Nederlandse Stadsdichters op doortocht, en deels geïnspireerd op de collectie van elk museum: 'Geen rede mee te rijmen', 'Een droomhuis met vele kamers' en 'Het verlangen naar het beeld'.
De dichtersbent die in Gent te bezichtigen is wordt gevormd door de verzamelde Stadsdichters minus Tom Lanoye: Jan Eijkelboom (Dordrecht), Bart FM Droog (Groningen), Chawwa Wijnberg (Middelburg), Inez Meter (Gouda) en Roel Richelieu van Londerseele (Gent); Rutger Kopland, Erwin Mortier, Koen Stassijns, Ivo van Strijtem, Christophe Vekeman, Peter Verhelst en Dimitri Verhulst dragen die avond eveneens in de Gentse musea voor. (Rottend Staal Online, 7-7-2003)

terug naar boven


900.000 DICHTBIERVILTJES

Brussel - Ook in het kader van de Vlaamse Feestdag, die dit jaar in het teken van de poëzie staat, zijn 450.000 biervilten met een gedicht van Luuk Gruwez en 450.000 met een feestgedicht van televisie- en radiomaker Johan Terryn, onder de leden van Fe.Ho.Re.Ca Vlaanderen (de Vlaamse horecafederatie) verspreid. (Rottend Staal Online, 7-7-2003)

terug naar boven


POËZIEZOMER WATOU UITGEBROKEN

Watou - Gisteren is in Vlaanderen de Poëziezomer Watou weer van start gegaan, die dit jaar tot 7 september te bezoeken is. Aan deze poëzie- en kunsttentoonstellingen werken o.a. onze medewerkers Benno Barnard, Ingmar Heytze, Peter Holvoet-Hanssen, Gerrit Komrij en Menno Wigman mee. (Rottend Staal Online, 6-7-2003)

terug naar boven


LACHEN OM WEBSITE

Epibreren - Een kleine twee jaar geleden - op 5 september 2001 - signaleerde de Rottend Staal Online het bestaan van de site van uitgeverij Prometheus/Bert Bakker, www.pbo.nl.
Een bezoek aan die site is uiterst leerzaam en vermakelijk voor elke (uitgevers)sitebouwer, als voorbeeld hoe het niet moet. Metatags ontbreken, de nieuwsrubriek is leeg, de fondslijst moet eerst worden opgeslagen op de harde schijf alvorens gelezen te kunnen worden en welke auteurs er nu precies in het fonds zitten blijft onvermeld. (Rottend Staal Online, 6-7-2003)

terug naar boven


COETZEE MAAKT BLOEMLEZING MET NEDERDICHTERS

Amsterdam - Literair Nederland.nl maakt melding van een bloemlezing die in februari 2004 verschijnt bij de prestigieuze Princeton University Press en wordt samengesteld door de Zuid-Afrikaanse romancier J.M. Coetzee. Hij heeft hiertoe gedichten van Hugo Claus (1929), Cees Nooteboom (1933), Gerrit Achterberg (1905-1962), Sybren Polet (1924), Rutger Kopland (1934) en Hans Faverey (1933-1990) uitgekozen.
Het boek zal een uitvoerige inleiding in de moderne dichtkunst van de Lage Landen en de gedichten in het Engels en het Nederlands bevatten. De titel van de bloemlezing luidt Landscape with rowers. Poetry from the Netherlands.

Te Epibreren is het onbekend of de bloemlezing ook werk van Rottend Staal-medewerkers zal bevatten, of dat het bij het werk van gemelde dichters blijft. Ook is het onbekend of er werk van dichters jonger dan 69 jaar in zal verschijnen.

Literair Nederland.nl: "Coetzee doceerde lange tijd Engelse letterkunde aan de universiteit van Kaapstad en spreekt vloeiend Nederlands. Hij heeft de gedichten zelf gekozen en vertaald naar het Engels. Dat net hij deze bloemlezing samenstelt, baart misschien wel wat verbazing, want in zijn roman Portret van een jongeman laat zich lezen: 'De Nederlanders zijn het saaiste volk ter wereld en de meest anti-poëtische natie'. Persoonlijk is Coetzee echter een andere mening toegedaan: 'Sinds de Vijftigers is er een intense poëtische activiteit in Vlaanderen en Nederland, maar de Nederlandstaligen hebben dat goed geheim kunnen houden'."

De bron waaruit Literair Nederland.nl dit bericht geplukt heeft is afkomstig van de interessante Belgische site Babelachtig. Uw dienstdoend redacteur kon het daar echter niet traceren. Ook weet deze niet wat het e-mailadres van Coetzee is om bovenstaande te checken. Vandaar, als een van onze lezers dat weet, dan vernemen we dat gaarne. (Rottend Staal Online, 5-7-2003)

terug naar boven


EXCLUSIEF VOOR GRONINGEN

Epibreren - Alleen voor in Groningen-stad woonachtigen gaan twee van de Dichters uit Epibreren vandaag uit de broek. Dat is te zien in het OOG-TVprogramma 'De koelkast', in het maandelijkse Stadsdichterlijke item 'Randverschijnselen', vanaf 17.30 uur, waarin Tjitse Hofman op beeldende wijze het gedicht 'Lepelaar' voordraagt. Gezien zijn beperkte blaascapaciteit fungeerde de urine van de andere dichter als stand-in.
Ook exclusief voor Stad-Groningers verschijnt aanstaande woensdag het langverwachte Stadsvers van de Groninger Stadsdichter in de Gezinsbode. Na maanden piekeren heeft deze eindelijk een poëtisch antwoord op Tom Lanoye's misdadige aanval op fraai Groningen.
Lezers in Vlaanderen kunnen dit gedicht in de komende dagen wellicht in De Morgen, De Standaard of in de Gazet van Antwerpen aantreffen. Tenminste, als de Vlaamse pers plaatsing aandurft.
(Rottend Staal Online, 4-7-2003)

terug naar boven


EXCLUSIEF OP DE HANS WARREN HOMEPAGE

Amsterdam - De boeiende e-mailcorrespondentie die auteur Tom Lanoye en schrijfster/recensente Brigitte Raskin voerden naar aanleiding van de dood van Hans Warren is nu te lezen op de Hans Warren Homepage.
(Rottend Staal Online, 3-7-2003)

terug naar boven


NOOTEBOOM OP DE WADDEN

Vlieland (ANP) - De verzameling reissouvenirs van schrijver en dichter Cees Nooteboom is niet langer een privé-zaak. Het Museum Tromp's Huys (Dorpsstraat 99) op Vlieland opent vandaag een tentoonstelling van wat Nooteboom vijftig jaar lang op zijn tochten verzamelde.

In het museum blijkt dat beroepsglobetrotter Nooteboom niet alleen literatuur maakt van zijn wedervaren in het buitenland. Als een lopende klittenband neemt Nooteboom documentjes mee. Menukaarten, Japanse spoorboekjes, ansichtkaarten, logboeken, het is allemaal op het eiland te zien. De expositie 'Nooteboom, reiziger, verzamelaar, schrijver' telt ongeveer tachtig stukken die allemaal uit het bezit van de man zelf komen.

Naast de persoonlijke souvenirs zijn literaire onderscheidingen van de schrijver te zien, waaronder de Duitse Goethe-prijs die hij eerder dit jaar voor zijn hele oeuvre in ontvangst mocht nemen.

Aanleiding voor de expositie is de zeventigste verjaardag van Nooteboom op 31 juli. Nooteboom, die bekendheid verwierf met boeken als Rituelen (1980) en Nootebooms hotel (2002), zal niet bij de opening aanwezig zijn. De gefêteerde zit dan, naar goede traditie, in het buitenland om te schrijven. De expositie is te bezoeken tot en met 4 oktober. (Rottend Staal Online, 3-7-2003)

terug naar boven


GRONINGEN IDEALE JACHTPROVINCIE

Groningen -
Jagers in de provincie Groningen mogen voortaan op katten jagen. Dat heeft het college van Gedeputeerde Staten (GS) van Groningen dinsdag besloten. In Groningen gaat het om vele duizenden katten die grote schade toebrengen aan nesten van weide- en parkvogels en bovendien veel jonge dieren doden. Ook versperren roedels wilde stadskatten vaak de toegang tot het Groninger Museum.

De jagers hebben eveneens toestemming gekregen om muskusratten te doden. Bestrijding van deze walgelijke beesten, die grote schade aanbrengen aan oevers en watergangen, was eerder alleen mogelijk door provinciale muskusrattenbestrijders. Ook andere uitheemse diersoorten, waaronder de beverrat, de nijlgans, verwilderde duiven, de zebra, gnoes, emoes, kangaroes, struisvogels en de soepgans, mogen nu bestreden worden door jagers. Hiermee moet schade aan natuur, landbouw en toerisme voorkomen worden. Volgens de provincie Groningen gaat het om onbeschermde diersoorten. Maar vermoedelijk wordt ter verhoging van het jachttoerisme ook de jacht op enkele beschermde diersoorten gelegaliseerd, dit tot grote vreugd bij de door vele dieren geplaagde bewoners van Epibreren.

Het Groninger CDA-statenlid Marc Jager vindt dat er zo veel zeehonden zijn, dat een deel van populatie afgeschoten moet worden. ''Dat doen we immers ook als vossen en herten overlast geven'', stelt Jager, tevens beleidsmedewerker van Europarlementariër Albert Jan Maat uit Paterswolde (Drenthe).
De Rottend Staal Online voegt hieraan toe dat zeehonden ook overlast veroorzaken door hun massale aanwezigheid in de vaargeul. Al menig scheepsschroef is door de zeehond beschadigd.

Jager doet zijn voorstel op zijn weblog. Volgens het statenlid brengt het grote aantal zeehonden schade toe aan de visstand. Hij baseert zich op een werkbezoek, dat in het teken stond van de visserij. Bijkomend voordeel is volgens Jager dat er geen nertsen meer hoeven te worden gefokt voor hun pels. ''We kunnen dan voortaan een bontmuts maken van de pels van een zeehond of zeehondenbiefstuk serveren'', aldus Jager. Want, zoals bekend, draagt elke Groninger een traditionele bontmuts en is men te Groningen nu wel uitgekeken op krokodillenbout.

Het statenlid houdt rekening met veel boze reacties. ''Ik zeg: overtuig me maar van mijn ongelijk.'' (Rottend Staal Online, 3-7-2003)

terug naar boven


TIENDE EENZAME UITVAART

Amsterdam - Onze medewerker F. Starik bericht op zijn weblog hoe hij gisteren de tiende eenzame dode naar zijn graf begeleid heeft. (Rottend Staal Online, 2-7-2003)

terug naar boven


DIGITALE ANSICHTKAARTEN

Amsterdam - Onze medewerker Ilse Starkenburg heeft speciaal voor alle minima die zich geen vakantie kunnen veroorloven maar toch een ansichtkaart naar familie willen sturen haar site met een poëzie/kunst-ansichtafdeling verrijkt. (Rottend Staal Online, 2-7-2003)

terug naar boven


FREDERIK LUCIEN DE LAERE DEBUTEERT

Brugge/Biddinghuizen - Onze medewerker Frederik Lucien De Laere debuteert op 19 september 2003 met de bundel Paniek in het circus bij uitgeverij Poëziecentrum. Kort daarvoor is hij met zijn kompanen van Het Venijnig Gebroed te zien tijdens Lowlands, en wel op 31 augustus, om 11.00 uur in de Echotent, in het programma Beeldspraak.
In dat onderdeel tevens onze medewerkers Barnas, Dee, Van Duijnhoven, Starik en Tuinman, alsmede onze redacteur Klug. Meer literatuur op Lowlands wordt verzorgd door Nur Literatur, met een programma waaraan o.a. onze medewerker Wigman participeert. (Rottend Staal Online, 1-7-2003)

terug naar boven


NIEUWE RAGE IN JAPAN

Tokio - Het ANP maakt melding van een nieuwe rage in Japan: het met mobiele telefoons fotograferen van tijdschriften en boeken om de plaatjes later rustig te lezen. Dit tot grote ergernis van Japanse uitgevers, bladenmakers en boekhandelaars. De uitgevers beginnen deze week een campagne om de 'digitale winkeldiefstal' te keren.

Volgens een woordvoerder van het Japanse Verbond van Tijdschriftuitgevers is dit een groeiend fenomeen, nu steeds meer mobiele telefoons zijn uitgerust met cameraatjes en de kwaliteit verbetert. De organisatie heeft daarom 30.000 posters gedrukt die deze week worden verspreid onder alle 20.000 Japanse boekhandels en telefoonwinkels.

"Gegeven de enorme snelheid waarmee bedrijven sluiten, kunnen we deze ontduiking met telefoons niet over het hoofd zien'', aldus de zegsman maandag. Jaarlijks sluiten honderden Japanse boekhandels de deuren. Hij zei niet te weten of het kopiëren ook strafbaar is, omdat de Japanse auteurswetgeving alleen het commercieel uitbaten van informatie verbiedt. (Rottend Staal Online, 1-7-2003)

terug naar boven



het nieuws van nu
het nieuws van juni 2003
het nieuws van mei 2003
het nieuws van april 2003
het nieuws van maart 2003
het nieuws van februari 2003
het nieuws van januari 2003
het nieuws van december 2002
het nieuws van november 2002
het nieuws van oktober 2002
het nieuws van september 2002
het nieuws van augustus 2002
het nieuws van juli 2002
het nieuws van juni 2002
het nieuws van mei 2002
het nieuws van april 2002
het nieuws van maart 2002
het nieuws van februari 2002
het nieuws van januari 2002
het nieuws van december 2001
het nieuws van november 2001
het nieuws van oktober 2001
het nieuws van september 2001

het nieuws van augustus 2001
het nieuws van juli 2001
het nieuws van juni 2001
het nieuws van mei 2001
het nieuws van april 2001
het nieuws van maart 2001
het nieuws van februari en januari 2001
...en voor nog ouder nieuws: klik hier!




terug naar boven